ZAMEK CHOJNIK

Ruiny XIV wiecznego książęcego zamku położone na szczycie wysokiego i trudnodostępnego, granitowego wzgórza (627 m.n.p.m.) o tej samej nazwie w miejscowości Sobieszów, obecnie stanowiącej dzielnicę Jeleniej Góry. Prawdopodobnie pierwsze gród o cechach obronnych został wzniesiony przez plemię Bobrzan zamieszkujące te okolice na przełomie X-XI wieku. W połowie XIII wieku powstał książęcy dwór myśliwski przypisywany księciu legnickiemu Bolesławowi Rogatce. Rozbudowany pod koniec XIII wieku przez jego syna Bolka I Surowego. Pierwsza murowana z kamienia budowla obronna na planie nieregularnego, wydłużonego czworoboku powstała w połowie XIV wieku w latach 1353-1364 z inicjatywy księcia świdnicko-jaworskiego Bolka II Małego. Składała się z: okrągłej wieży obronnej (stołpu) - po stronie wschodniej, trójkondygnacyjnego budynku mieszkalnego - po stronie zachodniej założenia oraz dziedzińca otoczonego murami od północy i południa i łączącymi wieżę z budynkiem mieszkalnym. Na dziedzińcu umieszczono cysternę na wodę kutą w litej skale, ponieważ zamek nie posiadał własnej studni. Wjazd usytuowany od północy w trzeciej ćwierci XIV wieku rozbudowano w przedbramie. W 1364 roku zamek został oddany pod zastaw pożyczki Thimo VIII von Colitzowi a potem Karolowi IV. Po spłacie pożyczki ponownie stał się pełnoprawną własnością księcia świdnicko-jaworskiego. Po śmierci księcia, wdowa - księżna Agnieszka oddała zamek za zasługi swojemu dworzaninowi - rycerzowi Schoffowi II zwanemu Gotsche protoplascie rodu Schaffgotschów. Nastąpiło to mniej więcej w okresie między 1368-1393 (duże rozbieżności w dostępnej literaturze). Nowy właściciel był fundatorem kaplicy św. Jerzego i św. Katarzyny umieszczonej prawdopodobnie w wykuszu nad bramą zamku górnego. Według archiwalnych dokumentów rodziny Schaffgotschów miało to miejsce w roku 1393 zaś budowę kaplicy ukończono prawdopodobnie dopiero w roku 1405. W czasie wojen husyckich właściciele zamku trudnili się rozbojami na szlaku handlowym do Czech oraz łupili okoliczną ludność. Kres temu procederowi położył dopiero król węgierski, wysyłając na Śląsk karną ekspedycję. Pierwsza poważna rozbudowa zamku miała miejsce w XV wieku. Założenie zamkowe powiększono wówczas o zamek dolny (przedzamcze) o nieregularnym kształcie umieszczone po stronie północno-wschodniej od zamku górnego. W jego skład weszły pomieszczenia gospodarcze oraz duży dziedziniec - zwany głównym, otoczony wysokimi murami z łupinową basztą w narożu północno-wschodnim. W centralnej części dziedzińca w 1410 roku umieszczono pręgierz. Tam także umiejscowiono podobnie jak na zamku górnym cysternę na wodę. Kolejna rozbudowa przypadła już w dobie renesansu w pierwszej połowie XVI wieku. Otoczono wówczas całe założenie zamkowe kolejnym pierścieniem murów obwodowych z cylindryczną wieżą od północy tworząc trzeci dziedziniec - zwany małym lub gospodarczym, umieszczony po stronie zachodniej muru otaczającego zamek dolny. Na dziedzińcu tym umieszczono: mieszkanie komendanta, loch głodowy w wieży oraz stajnie i kolejną cysternę na wodę. Wjazd na dziedziniec prowadził przez bramę główną z mostem zwodzonym. Rozbudowano wtedy także część mieszkalną i gospodarczą zamku dolnego. Znalazły tam miejsce : kuchnia, mieszkania załogi zamkowej, piwnica i sala sądowa. W tym czasie także mury zwieńczono renesansową attyką w kształcie półkoli. W 1560 roku z kolei dobudowano od strony północnej obszerną basteję a całość przystosowano do broni palnej. W trakcie wojny trzydziestoletniej ówczesnego właściciela Hansa Ulryka Schaffgotscha stracono w roku 1634 po oskarżeniu o próbę obalenia cesarza Ferdynanda II. Po tym zdarzeniu zamek został skonfiskowany i obsadzony załogą żołnierzy cesarskich. W trakcie trwania wojny zamek przeszedł kolejną już modernizację, którą rozpoczęto w roku 1645. W tym samym roku był bezskutecznie oblegany przez wojska szwedzkie. Ostatecznie w wyniku rozbudowy trwającej do roku 1648 zamek wyposażono w dodatkowy, wieloboczny, szpiczasty bastion zewnętrzny zaopatrzony w dodatkową bramę wjazdową. Umieszczono go od strony najłatwiejszego dostępu do zamku - tj. od strony północno-zachodniej. Do rąk Schaffogotschów zamek powrócił w roku 1649 lub 1650. Nie powrócili oni jednak na stałe na zamek przenosząc swoją siedzibę do pobliskiego Sobieszowa a potem do Cieplic. Niestety w roku 1675 zamek został poważnie zniszczony w wyniku pożaru spowodowanego uderzeniem pioruna. Po pożarze pozostały jedynie gołe ściany i mury. W pierwszej połowie XIX wieku zamek stał się już tylko atrakcją turystyczną dla kuracjuszy z Cieplic. W tym czasie przeprowadzono pierwsze prace konserwatorskie a w 1822 roku wybudowano dla turystów gospodę i założono schronisko turystyczne o neogotyckim wystroju w XVI wiecznej bastei północnej oraz przystosowano do zwiedzania wieże zamkową. W latach 1964-1967 ponownie przeprowadzono prace konserwatorskie a w latach siedemdziesiątych założono oświetlenie i nagłośnienie ruin.

Obecnie na zamku ma swoją siedzibę Bractwo Rycerskie organizujące pokazy, a w sierpniu turnieje walk rycerskich.

2018 r. - Zmiana terminu turnieju: ostatnia sobota czerwca.

J.A.K 2004-11-26