|
ZAMEK W BOBOLICACH
Jedne z bardziej znanych ruin, XIV wiecznego
kazimierzowskiego zamku na Jurze Krakowsko-częstochowskiej, położone na
szczycie wysokiego wzgórza (380 m.n.p.m.) na północ od wsi. W niewielkiej
odległości ,bo około 1,5 km od innego XIV wiecznego zamku w Mirowie.
Pierwotnie na szycie wzgórza około XII
wieku istniała jakaś budowla drewniana – prawdopodobnie drewniany gród
zbójecki. Zamek wzniesiony został w połowie XIV wieku z inicjatywy Kazimierza
Wielkiego o czym informują kroniki Janka z Czarnkowa i Jana Długosza. Pełnił
on funkcje obrony granicy i terenów przygranicznych w pasie małopolsko-śląskim
oraz ochrony pobliskiego szlaku handlowego.
Po śmierci ostatniego z Piastów w roku 1370 jego następca i pretendent do
tronu polskiego – Ludwik Węgierski oddał zamki w Bobolicach i Olsztynie
w lenno swojemu siostrzeńcowi, księciu Władysławowi Opolczykowi –
regentowi w Polsce i na Rusi Halickiej. Ten obsadził zamek załogą zaciężną
złożoną z wojsk niemieckich i czeskich oraz przekazał czasowo zamek w roku 1379 Węgrowi Andrzejowi Sachony z Barlabas. Załoga zaciężna złożona
obcokrajowców wsławiła się licznymi rozbojami na okolicznych szlakach, co
wraz z separatystyczną polityką samego księcia doprowadziło do zbrojnej
interwencji Władysława Jagiełły i odpicia zamku wraz z okolicznymi włościami
w roku 1396.
W tym czasie zamek pełnił w zasadzie funkcje strażnicy królewskiej. Składał
się z cylindrycznej wieży-stołpu położonej w najwyższym, północnym
punkcie wzniesienia oraz budynku mieszkalnego zajmującego plateau wzniesienia.
Na przełomie XIV i XV wieku zamek często
zmieniał właścicieli, stanowił między innymi własność: Szafrańców,
Tresków, Chodakowskich. W roku 1486 zamek przeszedł w posiadanie rodu Krezów
herbu Ostoja. Po przejściu w prywatne ręce nastąpiła przebudowa mająca na
celu dostosowanie budynków do funkcji mieszkalno-obronnych. W XV wieku warownia
składała się z:
-zamku górnego – stanowiącego część mieszkalną, założonego na
planie nieregularnym, wydłużonym zbliżonym do prostokąta z półkolistymi
basztami oraz wieżą o zarysie okrągłym po stronie północnej założenia;
-zamku dolnego – zlokalizowanego u podnóża skały, na rzucie zbliżonym
do trapezu z zabudowaniami gospodarczymi i studnią otoczonego murami
obwodowymi. Duży dziedziniec być może podzielony był murem na dwie części:
zachodnią i wschodnią. Wjazd na dziedziniec zamku dolnego znajdował się po
stronie południowo-wschodniej i prowadził przez piętrowy budynek bramny
bronioną dodatkowo czworoboczną basztę położoną po zewnętrznej stronie
murów. Od strony wschodniej, gdzie stok miał łagodniejszy spadek mur
zabezpieczony był suchą fosą a wjazd na zamek umożliwiał przerzucony nad nią
most zwodzony. Być może po stronie południowo-wschodniej znajdował się
dodatkowy majdan gospodarczy otoczony murami. Do budowy zamku podobnie jak i
innych zamków w tym rejonie wykorzystano łamany wapień jurajski.
Przebudowy i modernizacje zamku
przeprowadzone w XVI wieku nadały mu ostatecznie charakter renesansowego założenia
architektonicznego. Zlikwidowano gotycką, cylindryczną wieżę a budynek
mieszkalny rozbudowano. W efekcie część mieszkalna miała co najmniej dwie
kondygnacje. W przyziemiu mieściły się pomieszczenia gospodarcze, jak:
kuchnia, spiżarnia i skarbiec, natomiast pomieszczenia na piętrach pełniły
funkcje komnat mieszkalnych oraz mieściły zamkową kaplicę.
W 1587 roku zamek był oblegany a potem zdobyty przez wojska pretendenta do
polskiego tronu – austriackiego arcyksięcia Maksymiliana Habsburga. W krótkim
czasie w wyniku interwencji zbrojnej oddziałów hetmana Jana Zamoyskiego został
odbity. Jednak w wyniku tych działań uległ częściowemu zniszczeniu.
Wiek XVII przyniósł stopniową utratę
wartości obronnej zamku, co wynikało z braku przystosowania do użycia broni
palnej. Od 1625 roku zamek pozostawał w posiadaniu rodu Myszkowskich z Mirowa
herbu Jastrzębiec a potem od 1651 roku rodu Męcińskich. W tym czasie podjęto
próby odbudowy podupadającego już zamku. Z tego okresu pochodzą szerokie
otwory okienne w budynku mieszkalnym.
W roku 1657 w trakcie potopu szwedzkiego zamek został zdobyty i częściowo
zniszczony a wnętrza zamkowe zrabowane przez wojska szwedzkie. Potem już nie
podniósł się z ruiny.
Opuszczony prawdopodobnie w roku 1661. W roku 1683 pomieszczenia zamkowe były
już na tyle zrujnowane ,że Jan III Sobieski musiał zatrzymać się i nocować
w namiocie pod zamkiem. Jednak jeszcze około roku 1700 zrujnowany zamek był częściowo
wykorzystywany do celów mieszkalnych i gospodarczych przez ówczesnego dzierżawcę
J. Rutkowskiego. Ostatecznie opuszczony pod koniec XVIII wieku.
W wyniku parcelacji ziem w roku 1882 ruiny
wraz z otaczającymi terenami otrzymała chłopska rodzina Baryłów. Koniec XIX
i XX wiek przyniósł postępującą dewastację i niszczenie ruin przez
zwabionych tu legendami poszukiwaczy skarbów. Zabezpieczony w postaci trwałej
ruiny dopiero w roku 1958. Od 1999 roku własność Damiana i Jarosława
Laseckich, którzy przeprowadzają częściową rekonstrukcję murów zamkowych
i wieży bramnej.
Do chwili obecnej zachowały się spore
fragmenty ścian domu mieszkalnego oraz półokrągłych bastei na zamku górnym.
Zachowały się również niewielkie pozostałości po murach zewnętrznych
otaczających dziedziniec. Od 2001 roku trwają są prace rekonstrukcyjne połączone
z pracami wykopaliskowymi prowadzonymi przez krakowskich archeologów.
Zrekonstruowano już zewnętrzne mury obwodowe wraz z basztą bramną.
Odwiedzony - w 2005, 2016 i 2017 roku
J.A.K. 2006-03-28
|
