ZAMEK HOMOLE (Gomola)
ZIELONE LUDOWE

Ruiny XIII wiecznego zamku położone na szczycie foremnego, kopiastego pagórka Gomoła (733 m.n.p.m.), wschodniego krańca Grodczyna (803 m.n.p.m.) w pobliżu Lewina Kłodzkiego nad przełęczą Polskie Wrota oddzielającą Góry Orlickie od Wzgórz Lewińskich.

Pierwotnie drewniany gród - prawdopodobnie pełniący rolę strażnicy dawnego rzymskiego szlaku bursztynowego prowadzącego nad Bałtyk. W XI wieku w tym miejscu istniał gród tzw. Homoli wzniesiony prawdopodobnie przez Czechów. Murowany zamek z surowego, łamanego kamienia na planie nieregularnym pochodzi z końca XIII wieku. W skład tego założenia wchodziły: cylindryczny, wolnostojący stołp 30-metrowej wysokości, pomieszczenia mieszkalne i gospodarcze oraz otaczające całość mury obwodowe.

Pierwsze wzmianki o tym zamku pochodzą z 1327 roku, kiedy to zamek pozostawał własnością rodu Panowiców. W 1428 roku zamek został zdobyty głodem przez husytów pod wodzą Piotra Polaka z Wolfina i stał się ich główną bazą wypadową w tym rejonie do roku 1433. W 1437 roku pod wodzą rycerza-rozbójnika Jana Kolde oparł się oddziałowi najemników zwerbowanych przez mieszczan Wrocławia i Świdnicy. Zdobyty podstępnie dopiero w 1444 roku. Po tym wydarzeniu przez kolejne 10 lat należał do namiestnika Ziemi Kłodzkiej - Hinko Krusziny. Przez krótki okres właścicielami zamku byli Podiebradowicze a następnie należał do rycerzy-rozbójników.

W XV wieku w 1534 roku zdobyty przez wojska cesarza Ferdynanda I w celu ukrócenia zbójeckiego procederu. Zrujnowany zamek nie został już odbudowany a ostatecznie opuszczony koło 1560 roku. Jeszcze w XVIII wieku zrujnowany, nie zamieszkany zamek zaliczany był do 258 zamków Korony Czeskiej. W 1788 roku w celu udostępnienia ruin do zwiedzania -wybudowano drogę do ruin, pustelnię i domek letni. Niestety w ciągu dwudziestu kolejnych lat pomieszczenia zostały zdewastowane i obecnie nie ma po nich śladu. W 1962 roku w czasie prac wykopaliskowych odkryto jedno z zachowanych pomieszczeń gospodarczych pod fundamentem muru obwodowego. Obecnie jest ono niedostępne. Do chwili obecnej zachowały się: fragment wieży zamkowej i nikłe resztki murów.

Do niedawna "dzikie" ruiny uzyskały w 2020 roku prowadzącą do nich ścieżkę z drewnianą kładką. Pozostałości wieży również zostały otoczone kładką.

Odwiedzony przez członków rodziny w różnej konfiguracji osobowej w 1997, 2003 i 2022 roku.

J.A.K. 2004-05-05