TWIERDZA WARSZAWA

Cytadela - zabudowa wewnętrzna

Obiekty należące do dawnych koszar Gwardii Pieszej Koronnej

• pawilon I – koszary 21 pułku piechoty „Dzieci Warszawy” – po rozbudowie w 1822 r. budynek o kształcie czworobocznym z podłużnym dziedzińcem wewnętrznym. Spalony w 1939 roku i ostatecznie rozebrany w latach 1940-43.

• pawilon II – koszary 21 pułku piechoty „Dzieci Warszawy” – rozbudowany podobnie jak pawilon I. Od 1832 w pawilonie mieścił się szpital a w okresie międzywojennym koszary oraz Centralny Zakład Mundurowy. Spalony i zniszczony podobnie jak pawilon I.

• pawilony III-IX – koszary 30 pułku piechoty Strzelców Kaniowskich – po przebudowie w 1822 r. trzy bloki połączono w jeden wielki gmach. Po przebudowie w 1871 r. w miejscu pawilonu IV stanął areszt a w latach 1886-1904 mieścił się tu Wojenny Sąd Polowy. Pawilony spalone i zniszczone podobnie jak powyższe.

• pawilon X – budynek mieszkalny i muzeum – budynek w kształcie litery U z dziedzińcem zamkniętym budynkiem wartowni.
Służył jako budynek więzienny, mieścił sale Komisji Śledczej, Sądu Wojenno-Polowego oraz Audytoriatu Polowego. W okresie międzywojennym umieszczono w nim areszt oraz mieszkania prywatne. Od 1962 w pawilonie funkcjonuje – Muzeum X Pawilonu stanowiące filię Muzeum Niepodległości, Archiwum Polski Podziemnej (1939-53) oraz Europejska Akademia Sztuk. Na dziedzińcu zachowały się także mury przyziemia wartowni.

• pałac – mieszczący dowództwo 28 Dywizji Piechoty im. Stefana Okrzei – pierwotnie rezydencja dowódcy Regimentu Gwardii Pieszej Koronnej. Potem zajmowany kolejno przez dowództwa pułków, kolejno: pruskich, francuskich, polskich oraz rosyjskich. Przebudowany w 1820 roku – dodano piętro, po 1832 przeznaczony na mieszkania dla kadry oficerskiej. W latach 1921-39 mieścił dowództwo 28 DP im. S. Okrzei. Zniszczony w 1939 roku a ostatecznie w 1944.