ZAMEK W OLSZTYNKU

Zamek krzyżacki w Olsztynku został wybudowany w latach 1349–1366 w stylu gotyckim na miejscu wcześniejszego pruskiego grodu obronnego.

Był on siedzibą komornika podlegającego komturowi. Powstał na północnym końcu półwyspu otoczonego wodami jeziora Jemiołowo.

Murowana warownia powstała na planie regularnego czworoboku, trzy boki stanowiły wysokie budynki, czwarty zaś od strony miasta stanowił mur obronny z bramą wyjazdową i wysoką wieżą. Brukowany dziedziniec ze studnią zamknięty był od północy dużym domem mieszkalnym. Przy bocznych skrzydłach znajdowały się krużganki. Fundamenty zamku zbudowano z kamieni polnych, wyższe partie z cegły.

Zamek otoczony był dodatkowym drugim ciągiem murów obwodowych z narożnymi basztami oraz fosą.

W 1410 roku zamek został opanowany przez mieszczan i oddany we władanie Władysława II Jagiełły. Po pokoju toruńskim Olsztynek wrócił w ręce krzyżackie. W 1414 roku, podczas kolejnej wojny z zakonem, Olsztynek ponownie poddał się bez walki, jednak tym razem przed wycofaniem się Krzyżacy spalili miasto i zamek. Wkrótce jednak wrócił w granice państwa krzyżackiego.

W 1440 roku Olsztynek przystąpił do Związku Pruskiego, a kiedy po wybuchu wojny w 1454 roku Polska przegrała bitwę pod Chojnicami, Rada Miejska postanowiła poddać się Krzyżakom. Podczas ostatniej wojny z zakonem w grudniu 1519 roku Olsztynek znów dostał się w ręce polskie. Po sekularyzacji zakonu w 1525 roku miasto zostało włączone do Prus Książęcych. W czasie wojen szwedzkich umieszczono tu arsenał, prawdopodobnie na terenie przedzamcza.

Liczne przebudowy pozbawiły zamek cech obronnych. Rozebrano mur otaczający zamek, a zabudowania przedzamcza połączono z miastem. Do końca XVII wieku zlikwidowano jeszcze większość gotyckich elementów obronnych, z elewacji zniknęły otwory strzelnicze zastąpione przez prostokątne okna.

W XVIII wieku zamek powoli niszczał jednak w XIX wieku próbowano zrekonstruować zamek nadając mu styl neogotycki. Budynek zaadoptowano na szkołę. W czasie wojen światowych zamek ucierpiał jednak został szybko odbudowany i ponownie przeznaczony na szkołę. Taką funkcję pełni do dnia dzisiejszego.

Pomimo nadal czytelnego średniowiecznego założenia z gotyckich elementów budowli zachowały się jedynie piwnice o sklepieniach krzyżowo-żebrowych wsparte na jednym środkowym filarze oraz fragmenty dolnych partii elewacji.

Odwiedzony w 2007 r.

M.K. 2021-05-14