ZAMEK W OLSZTYNIE
(woj. warmińsko-mazurskie)

Zamek kapituły warmińskiej w Olsztynie - najsilniejsza twierdza w dobrach kapituły warmińskiej - siedziby administratora dóbr biskupich.

Budowę murowanego zamku nad brzegiem rzeki Łyny kapituła warmińska rozpoczęła około 1346 roku. Wysoki cypel położony w zakolu rzeki wybrany pod budowę warowni posiadał naturalne walory obronne. Siedem lat później, obok zamku oddzielone szeroką fosą powstało lokowane w 1353 roku miasto. Połączenie warowni z murami miejskimi nastąpiło jednak dopiero w połowie XV wieku.

Początkowo założenie składało się z jednego skrzydła po północno-wschodniej stronie czworokątnego dziedzińca. Południowo-zachodnie skrzydło zamku zbudowano w XV wieku. Wieżę przebudowano, nadając jej kształt okrągły na czworokątnej podstawie i podwyższono do wysokości 40 m. Jednocześnie zamkowe mury obronne podwyższono do wysokości 12 m i uzupełniono drugim pasem niższych murów, wzmocnionych basztami. W XVI stuleciu przebudowano wnętrza domu południowo-zachodniego i wykonano nowe sklepienia w budynku mieszkalnym oraz w kaplicy. W latach 1756-1758, w miejscu południowo-wschodniego muru kurtynowego z bramą wjazdową wybudowano barokowy budynek mieszkalny, a w drugiej połowie XVIII w. usypano groblę, która stanowi dzisiaj główny trakt na dziedziniec zamkowy wiodący od strony miasta.

Zamek pełnił funkcje obronne oraz był siedzibą min. administratora dóbr kapituły. Najsławniejszym mieszkańcem zamku był Mikołaj Kopernik, który pełnił obowiązki administratora w latach 1516–1521. Do dziś na ścianie krużganka pozostała unikalna pamiątka po jego pobycie - własnoręcznie wykonana doświadczalna tablica astronomiczna, a w zbiorach Biblioteki przechowywany jest inkunabuł medyczny z którego korzystał. Warto wspomnieć również, że sławny astronom dowodził skuteczną obroną twierdzy, jaka miała miejsce w roku 1520 podczas ostatniej wojny polsko-krzyżackiej.

W przeciwieństwie do miasta zamek nie ucierpiał w wyniku działań wojennych w 1945 r. i jeszcze tego samego roku stał się siedzibą Muzeum Mazurskiego, a od 1975 r. Muzeum Warmii i Mazur.

Odwiedzony w 2007 i 2016 r. Podczas naszej drugiej wizyty po zamku oprowadzał nas Mikołaj Kopernik pasjonująco opowiadając o przeprowadzanych obserwacjach ruchu słońca po nieboskłonie oraz obronie zamku podczas wojny polsko-krzyżackiej. Dzieci mogły wziąć udział w różnych zajęciach i paradować po zamku w strojach z epoki.

M.K 2020-02-26