ZAMEK (DWÓR) OLESZYCE
Niewielkie pozostałości pałacu
sieniawskich w Oleszycach, zlokalizowanego na miejscu wcześniejszego dworu
obronnego określanego mianem zamek.
Oleszycki dwór Ramszów
wspominany jest (jako zameczek) już w dokumentach z XVI w. Data jego powstania
nie jest znana. Około 1570 roku Oleszyce stały się własnością rodu Sieniawskich.
Dwór został rozbudowany prawdopodobnie przez Adama Mikołaja Sieniawskiego w
drugiej połowie XVII wieku.
Został on ulokowany na kwadratowym nasypie ziemnym o
wymiarach 44m x 44m. Pierwotnie założenie obronne o charakterze bastionowego fortalicjum magnackiego obejmowało drewniany dwór z
narożnymi alkierzami i facjatką nad głównym wejściem przykryty bardzo wysokim
gładkim czterospadowym dachem, nad alkierzami trójspadowym, podbitym gontami. W
narożach nasypu znajdowały się 4 bastiony, wjazd był usytuowany od strony
południowej i prowadził ponad głęboką fosą, która oddzielała dwór od grodu.
W swojej historii dwór był wielokrotnie przebudowywany:
począwszy od 1713 roku, kiedy dobudowano schody, wymieniono stolarkę, dach i okna, następnie w 1726 roku
planowano zburzenie dworu i wybudowanie go od nowa. Do zasadniczej przebudowy
doszło jednak dopiero w 1743 - pozbyto się wtedy całkowicie elementów
drewnianych i prawdopodobnie dopiero w czasie tej przebudowy do głównego budynku
dobudowano wspomniane wyżej cztery przybudówki - alkierze. Już w drugiej połowie
XVIII wieku wspomina się o pięknym ogrodzie sąsiadującym z dworem. Natomiast w
połowie XIX wieku wspominany i uwieczniony w jest rysownictwie wspaniały ogród,
"w którym aleje strzyżone i oranżerie", składający się z części o charakterze
parków naturalnych typu angielskiego, oraz części o charakterze regularnych
parków francuskich. W 1865 roku dwór znajdował się jednak już w opłakanym stanie
i kolejni właściciele - Potoccy przystąpili do jego generalnego remontu,
którego jednak nie ukończyli. Dopiero ok. 1880 roku książę Sapiecha przystąpił
do kompleksowej restauracji dworu, podczas której dokonano wielu zmian w
wyglądzie zewnętrznym budowli, nadając jej pałacowy kształt. W pierwszych latach
XX wieku Oleszyce wielokrotnie były trawione pożarami, przypuszcza się więc, że
nie ominęły one również i dworu. Jednak brak jakichkolwiek danych o dworze aż do
1914 roku, kiedy wspomina się o istnieniu w dworze niewielkiej kolekcji
zabytkowej broni i zbiorów grafik, które zostały zrabowane w czasie wojny.
Podczas II wojny w 1941 roku dwór został spalony. Istniejące jeszcze w 1945 roku
dość pokaźne ruiny zostały doszczętnie rozebrane i potraktowane jako budulec.
Już w latach 60-tych trudno było znaleźć ślady fundamentów i piwnic. Ocalały
park, niepielęgnowany, całkowicie zdziczał.
Dzisiaj wzgórze jest w całości porośnięte drzewami i jedynymi pozostałościami są
cegły wystające z ziemi, widać też jakby część sklepionej piwnicy, ale jest ona
w większej części przykryta ziemią. Dobrze zarysowana jest fosa i wały. Poniżej
wzgórza zamkowego są szczątki budynku dworskiego a jeszcze niżej rozciąga się
zdziczały park.
M.K. 2013-01-01
|