ZAMEK W CIECHANOWIE

Zamek książąt mazowieckich zbudowany na przełomie XIV i XV wieku w Ciechanowie.

Pierwsze wzmianki o ciechanowskim grodzie pojawiają się już kilka wieków przed wzniesieniem zamku. W XI wieku gród stanowił północno-wschodnią rubież państwa Piastów. W późniejszym okresie znalazł się na granicy z o wiele groźniejszym sąsiadem Państwem Zakonnym.

Budowę murowanego zamku w zakolu rzeki Łydyni rozpoczął książę mazowiecki Janusz I zwany Starym w roku 1400. Zamek zbudowano na planie kwadratu z dwoma narożnymi basztami. Wyniesienie murów i wież do obecnej wysokości nastąpiło na przełomie XV i XVI wieku Obie wieże zachowały się do dziś w dobrym stanie. Północny mur obronny stanowiła ściana dużego domu mieszkalnego. Mury obronne na całym obwodzie miały około 10 metrów wysokości.

Po śmierci ostatnich książąt mazowieckich z rodu Piastów król Zygmunt Stary wciela w roku 1529 resztę ziem mazowieckich do Korony. Zamek traci na znaczeniu i powoli popada w ruinę, W 1547 miasto Ciechanów wraz z zamkiem stają się własnością królowej Bony wdowie po królu Zygmuncie Starym. Pod rządami nowej właścicielki nastają najlepsze czasy dla ciechanowskiej warowni. Zamek zostaje poddany gruntownemu remontowi a jego wnętrza otrzymały renesansowy wystrój. Niestety „złote lata” trwały zaledwie do roku 1556 czyli do wyjazdu królowej Bony. Po opuszczeniu przez nią Polski zarządzający zamkiem starostowie doprowadzili do jego upadku. Najpoważniejsze jednak zniszczenia były dziełem wojsk szwedzkich. Po raz pierwszy podczas „potopu” w roku 1658 a następnie w czasie wojny północnej w 1708.

Po II rozbiorze, w 1803 r., Prusacy, którzy władali znaczna częścią Mazowsza rozebrali z abudowania wewnątrz zamku, z pozyskanej cegły budując browar w Opinogórze. Pozostawili mury zewnętrzne, których nie byli w stanie naruszyć.

W latach 60. XX w. rozpoczęto proces odbudowy zamku, który w końcu stał się obiektem muzealnym, o charakterze „trwałej ruiny”, z niewielką ekspozycją muzealną na basztach i w zrekonstruowanej piwnicy zamkowej tzw. „sali gotyckiej”. W 2005 r. podjęto działania mające na celu rewitalizacje zamku, chcąc ożywić obiekt wpisując w starożytne mury nowoczesną architekturę i funkcje. Nie można bowiem, zamku zrekonstruować w jego historycznym kształcie, gdyż brak jest jakichkolwiek jego rysunków z okresu średniowiecza i renesansu. (za zamekwciechanowie.pl)

W wyniku długotrwałego sporu wokół rewitalizacji zamku, ostatecznie zrealizowano jedynie nowoczesny pawilon w miejscu tzw. Domu Małego (pomiędzy wieżami) oraz toalety pod wschodnią częścią dziedzińca. Zerwano przy tym oryginalny, późnogotycki, dekoracyjnie kładziony bruk i nie odtworzono go, ze względu na podwyższenie poziomu części dziedzińca zajmowanego przez nowoczesną zabudowę. W wyniku znaczącej ingerencji w kształt zabytku, zamek w Ciechanowie nie został wpisany na listę pomników historii, chociaż miał na to szanse (np. w ramach akcji "100 Pomników Historii na 100-lecie odzyskania niepodległości") (za wikipedia.pl)

M.K. 2023-08-20