TWIERDZA WARSZAWA
(Twierdza Aleksandrowska)

Funkcje twierdzy

• poskromienie Polaków po Powstaniu Listopadowym,

• zapobieganie kolejnym zrywom niepodległościowym,

• zapewnienie dogodnej baza przy ewentualnym uderzeniu na Prusy lub Węgry.

Fazy budowy

• budowa cytadeli w latach 30-tych XIX wieku,

• rozbudowa cytadeli i otoczenie jej kilkoma fortami – po wojnie krymskiej,

• planowanie i budowa umocnień zewnętrznego pierścienia fortów – złożonego z 14-stu fortów oraz dodatkowej linii obrony wysuniętej 1,5 km przed zewnętrzny pierścień –złożonej z czterech fortów (zrealizowano budowę tylko jednego – fortu A),

• budowa fortów pierścienia wewnętrznego – złożonego z pięciu fortów – od roku 1886,

• wzmocnienie wewnętrznej linii fortów – poprzez wzniesienie łączących je wałów, wybudowanie 3 punktów oporu (Czyste, Rakowiec, Wierzbno), powstanie baterii Królikarnia oraz wzniesienie nowoczesnego fortu pośredniego VIIa (reduty) w latach 1889-1892,

• wzmocnienie umocnień na Pradze – poprzez budowę 3 punktów oporu (forty XIa, XIIa i XIVa) w latach 1891-1892.

Struktura twierdzy

Cytadela

Pierścień fortów cytadeli

Wewnętrzny pierścień fortów

Zewnętrzny pierścień fortów

Inne obiekty forteczne położone poza Cytadelą

Elementy obronne twierdzy:

• bastion - element fortyfikacji założony na planie pięcioboku, wznoszony na załamaniach obwałowań lub murów (na wysuniętych narożnikach) twierdzy, przystosowany do ogniowej obrony przyległych odcinków murów i sąsiednich bastionów.

• kurtyna - prosty odcinek wału lub muru związany z jednym lub dwoma elementami obronnymi (np. bastionami) broniącymi go skrzydłowo.

• kaponiera - niska budowla ziemna przeznaczona do obrony wnętrza fosy lub koszar szyjowych fortu, wtopiona w stok fosy lub mająca postać szyi łączącej się z dziełem obronnym zewnętrznym.

• mur Carnota - przeznaczony do obrony wnętrza fosy chodnik obronny, umieszczony przy jej stoku, nieco powyżej dna i osłonięty murem ze strzelnicami.

• działobitnia - zamknięte lub otwarte stanowisko działa lub baterii dział z pełnym wyposażeniem bojowym.

• rawelin - dzieło fortyfikacyjne na planie trójkąta wznoszone przed linią obronną twierdzy.

• kojec - umocnienie z którego prowadzono ostrzał wzdłuż fosy.

• tradytor - element obronny służący do ukrytego ostrzeliwania wąskiego pasa terenu.