ZAMEK KSIĄŻ
Obecnie
możnowładcza rezydencja, najokazalsza na ziemiach słowiańskich adaptacja
średniowiecznego zamku. Zbudowana na wysokim cyplu skalnym (395 m.), ponad
głębokim na około 100 m wąwozem rzeki Pełcznicy.
Pierwotnie gród warowny o umocnieniach drewniano-ziemnych zniszczony w 1263 roku
przez króla Przemysła II Otokara.
Murowana z kamienia warownia powstała w latach 1288-1292 z inicjatywy Bolka I
księcia świdnicko-jaworskiego jako strażnica graniczna strzegąca szlaku
handlowego z Czech na Śląsk. Po przeniesieniu siedziby książęcej z Lwówka do
Książa wzrosło jej znaczenie, odtąd nazywana "Książęcą Górą". Gotyckie założenie
składało się z wydłużonego, nieregularnego, domu mieszkalnego z 30 metrową
kamienną wieżą usytuowaną przy bramie wjazdowej.
Warownia znacznie rozbudowana przez Księcia Bolka II Małego. Po jego śmierci
przeszła w ręce korony czeskiej z dożywotnim prawem księżnej Agnieszki do
dysponowania majątkiem byłego męża. W 1392 roku zamek otrzymał wraz z prawem
dziedziczenia Wacław II Luksemburski. Potem przechodzi w ręce kolejnych rodów
rycerskich.
W czasie wojen husyckich niejednokrotnie stanowił bazę wypadową dla husytów. W
1427 roku uległ częściowemu zniszczeniu, odbudowany w 1445 r. przez Hermana von
Czettritza Młodszego. W 1465 roku przeszedł ponownie pod władanie czeskie -
króla Jerzego z Podiebradu. Sprzedany stanowił własność kolejnych, różnych rodów
Śląskich w tym także trudniących się rabunkiem. W 1482 roku przejęty przez króla
węgierskiego Macieja Korwina. W latach 1483-90 rozbudowany, powstało wtedy tzw.
"Skrzydło Macieja", fragmenty murów zamykających Czarny Dziedziniec oraz
prawdopodobnie nadbudowa ośmioboczna wieży do wysokości około 45 m.
Po śmierci Macieja Korwina przeszedł ponownie pod panowanie czeskie - w tym
czasie królem Czech był Władysław Jagiellończyk. Potem stanowił własność lenną
kolejnych rodów śląskich a od 1509 roku w posiadaniu rodziny Hochbergów.
Hochbergowie w latach 1548-1555 przeprowadzili modernizację i przebudowę zamku
na renesansową rezydencje magnacką.
W trakcie wojny trzydziestoletniej wielokrotnie zdobyty i niszczony na przemian
przez wojska szwedzkie i cesarskie. Zniszczone podczas walk umocnienia, wały i
mury przekształcono w 1648 roku na tarasy ogrodowe w stylu francuskim. W drugiej
połowie XVII wieku zamek rozbudowano w stylu barokowym. Powstało wówczas
skrzydło północno-zachodnie. Kolejna przebudowa w pierwszej połowie XVIII wieku
przekształca zamek w piękną, barokową rezydencję. Od frontu dobudowano budynek z
salą balową zwaną Salą Maksymiliana, wzniesiono nową bramę wjazdową wraz z
przylegającymi oficynami oraz upiększono ogrody. Z tego okresu pochodzą także
salony: barokowy, muzyczny, chiński, czerwony, zielony i biały oraz Pawilon
Letni.
W trakcie wojen śląskich (1740-1763) rezydencja ucierpiała na skutek przemarszów
różnych wojsk, a w trakcie wojny siedmioletniej na stanowiła kwaterę główną
generalicji pruskiej i austriackiej.
XIX wiek - okres Wiosny Ludów - przyniósł bunt chłopów i tkaczy, którzy ograbili
zamek. Bunt został szybko zlikwidowany przez wojsko.
Na początku XX wieku kolejna przebudowa, powstało wówczas monumentalne skrzydło
południowo-zachodnie z potężnymi wieżami w narożach, przebudowano też wieże
zamkową.
W 1938 roku konfiskata zamku i zajęcie rezydencji przez nazistów. Od 1941 roku
przebudowa zamku w stylu "narodowo-socjalistycznym" i przystosowywanie na
przyszłą siedzibę Hitlera. Niesie to ze sobą postępującą dewastację wnętrz
pałacowych. Pod zamkiem w skale wykuto wówczas liczne tunele, szyby i komory.
Kolejnej dewastacji i grabieży dokonały stacjonujące na zamku w pierwszych
miesiącach po zakończeniu wojny wojska radzieckie. Od 1956 roku na zamku
rozpoczęto prace zabezpieczające i konserwatorskie, które trwały do lat
90-tych.Obecnie na zamku mieszczą się muzeum, restauracja i hotel, prezentowana
jest wystawa ceramiki artystycznej i porcelany użytkowej oraz ma swoją siedzibę
Bractwo Rycerskie.
Dzisiejsza rezydencja możnowładcza posiada ponad 300 pomieszczeń i przekracza
150 tyś. metrów sześciennych kubatury. Główny korpus zamku składa się z czterech
skrzydeł otaczających tzw. Czarny Dziedziniec oraz górującej nad zamkiem wieży
zbudowanej jeszcze za Bolka I.
To jest zalążek opracowania.
J.A.K. 04.2004
* opis skrótowy - do uzupełnienia